Το μοντέλο αξιολόγησης προγραμμάτων εκπαίδευσης Kirkpatrick λαμβάνει υπόψη οποιοδήποτε στυλ εκπαίδευσης, είτε άτυπο είτε επίσημο, για να προσδιορίσει την ικανότητα βάσει τεσσάρων επιπέδων κριτηρίων: αντίδραση, μάθηση, συμπεριφορά και αποτελέσματα. Σε γενικές γραμμές, αυτό το μοντέλο χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση των προγραμμάτων κατάρτισης που πραγματοποιούνται σε επιχειρήσεις. Λόγω του γεγονότος ότι τα σύγχρονα σχολεία και οι οργανισμοί λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο με τις επιχειρήσεις, ένα τέτοιο μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση του αντίκτυπου των προγραμμάτων κατάρτισης εκπαιδευτικών.
Το μοντέλο Kirkpatrick είναι ένα μοντέλο ανάλυσης και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Αναπτύχθηκε από τον Δρ Donald Kirkpatrick στη δεκαετία του 1950. Το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί πριν, καθ ‘όλη τη διάρκεια, και μετά την εκπαίδευση για να δείξει την αξία ενός εκπαιδευτικού προγράμματος. Το μοντέλο Kirkpatrick δείχνει με μια ματιά: πώς οι εκπαιδευόμενοι ανταποκρίθηκαν στην εκπαίδευση, εάν η εκπαίδευση παρήγαγε μάθηση, εάν η μάθηση προήγαγε αλλαγές στο χώρο εργασίας και τέλος σε ποιο βαθμό ικανοποιήθηκαν οι προσδοκίες των ενδιαφερομένων. Όπως περιγράφηκε προηγουμένως αποτελείται από 4 επίπεδα. Τα χαμηλότερα επίπεδα (αντίδραση και μάθηση) χρησιμοποιούνται συνήθως σε επίπεδο Learning & Development στους οργανισμούς (L&D). Τα υψηλότερα επίπεδα (δηλαδή, συμπεριφορά και αποτελέσματα), ωστόσο, συνήθως αγνοούνται στην πράξη επειδή συχνά είναι πιο δύσκολο να αξιολογηθούν.
Επίπεδο 1: Αντίδραση
Αυτό το επίπεδο καταγράφεται συνήθως από έρευνες μετά την εκπαίδευση. Οι ερωτήσεις θα πρέπει να προσπαθήσουν να αναλύσουν πώς ένιωθαν οι μαθητές για την εμπειρία της κατάρτισης, κυρίως αν τους άρεσε όλη η διαδικασία και αν ικανοποίησε τις ανάγκες τους. Άλλες ερωτήσεις που πρέπει να τεθούν αναφέρονται στη γνώμη των εκπαιδευομένων σχετικά με τον εκπαιδευτή, κλπ.
Επίπεδο 2: Μάθηση
Αυτό το επίπεδο ελέγχεται από αξιολογήσεις και δοκιμές που δίνονται στο τέλος της εκπαίδευσης. Προκειμένου να διευκρινιστεί το κενό γνώσης, μπορούν να δοθούν κουίζ αξιολόγησης στην αρχή της εκπαίδευσης καθώς και στο τέλος της. Τα κουίζ στοχεύουν να ανακαλύψουν εάν οι μαθητές απέκτησαν πραγματικά νέες γνώσεις ή αν οι δεξιότητές τους βελτιώθηκαν. Οι στρατηγικές αξιολόγησης πρέπει να είναι συναφείς με τους στόχους του προγράμματος κατάρτισης.
Επίπεδο 3: Συμπεριφορά
Το επίπεδο 3 θα πρέπει να αξιολογηθεί λίγους μήνες μετά την εκπαίδευση, εξετάζοντας τον εκπαιδευόμενο (δάσκαλο), τον διευθυντή του ή ακόμα και τους μαθητές του. Μια ποικιλία ερωτήσεων ανοιχτού τύπου μπορεί να κληθεί να αξιολογήσει εάν οι εκπαιδευόμενοι έκαναν πραγματικά κάτι διαφορετικό ως αποτέλεσμα της εκπαίδευσης που είχαν. Για την πλειονότητα των ατόμων, αυτό το επίπεδο προσφέρει την πιο αληθινή αξιολόγηση της χρησιμότητας ενός προγράμματος. Τελικά, ο έλεγχος σε αυτό το επίπεδο αποτελεί πρόκληση, δεδομένου ότι είναι γενικά αδύνατο να προβλεφθεί πότε ένα άτομο θα αρχίσει να χρησιμοποιεί σωστά τις αποκτηθείσες γνώσεις, καθιστώντας πιο δύσκολο να προσδιοριστεί πότε, πόσο συχνά και πώς να αξιολογηθεί ακριβώς ένας συμμετέχων μετά την αξιολόγηση. Ας μην ξεχνάμε ότι λαμβάνοντας υπόψη τη γνώμη του συμμετέχοντα, αυτή κάλλιστα μπορεί να είναι παραπλανητική ή μη ειλικρινής καθιστώντας έτσι την αξιολόγηση αναξιόπιστη, επομένως είναι σημαντικό οι αξιολογήσεις να στοχεύουν σε πιο καθορισμένους παράγοντες, όπως τα αποτελέσματα στην εργασία και όχι οι πεποιθήσεις.
Επίπεδο 4: Αποτελέσματα
Συνήθως θεωρείται ως ο πρωταρχικός στόχος του προγράμματος, το επίπεδο τέσσερα καθορίζει τη συνολική επιτυχία της εκπαίδευσης. Αυτό το επίπεδο μπορεί να μετρηθεί μόνο με την εξέταση δεδομένων που σχετίζονται με την εκπαίδευση. Αυτά τα δεδομένα έχουν ήδη εξαχθεί και η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι να προσδιοριστεί ποια οφέλη ή τελικά αποτελέσματα συνδέονται στενότερα με την εκπαίδευση, βρίσκοντας εντέλει έναν αποτελεσματικό τρόπο μέτρησης αυτών των αποτελεσμάτων μακροπρόθεσμα. Η διαδικασία αξιολόγησης σε αυτό το στάδιο μπορεί να ελέγχει αν τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης προσέφεραν αυξημένη παραγωγικότητα, υψηλότερο ηθικό, οδήγησαν σε μειωμένο κόστος, ικανοποιημένους μαθητές κ.λπ.
Πλεονεκτήματα χρήσης του μοντέλου Kirkpatrick
Το μοντέλο αξιολόγησης Kirkpatrick είναι ευρέως αποδεκτό και καθιερωμένο σε πολλά περιβάλλοντα όπως η βιομηχανία και οι επιχειρήσεις, ενώ ταυτόχρονα είναι ένα απλό μοντέλο και εύκολο να γίνει κατανοητό ακόμη και για νέους εκπαιδευτές.
Μειονεκτήματα χρήσης του μοντέλου Kirkpatrick
Δεδομένου ότι τα χαμηλότερα δύο επίπεδα είναι ανοιχτά σε ερμηνεία και μερικές φορές η γνώμη των εκπαιδευομένων μπορεί να μην είναι ειλικρινής, τα συμπεράσματα σε αυτά τα επίπεδα ενδέχεται να μην είναι ακριβή. Εκτός αυτού, οι επικριτές του μοντέλου προτείνουν ότι πρέπει να υπάρχουν περισσότερα επίπεδα, όπως η απόδοση της επένδυσης (ROI). Επιπλέον, σε πολλά σενάρια κατάρτισης, οι εκπαιδευτές τείνουν να παραβλέπουν τα υψηλότερα 2 επίπεδα, κυρίως επειδή είναι δύσκολο να αξιολογηθούν αυτά τα δύο, καθώς το περί του λόγου πόνημα, απαιτεί υψηλούς πόρους και χρόνο.
Επίλογος
Εύλογα κάποιος αναρωτιέται αν το μοντέλο αξιολόγησης του Kirkpatrick αξίζει τον κόπο. Η απάντηση είναι αρκετά απλή. Εάν η εκτέλεση του γίνει σωστά, ναι αξίζει. Υπάρχουν πολλές απόψεις σχετικά με τον τρόπο αποτελεσματικότητας της εφαρμογής του. Η πιο συνηθισμένη υποδηλώνει ότι ο εκπαιδευτής πρέπει να εργαστεί προς τα πίσω, ακολουθώντας μια αντίστροφη πορεία, θέτοντας πρώτα τα τελικά αποτελέσματα-στόχους και στη συνέχεια αναλογίζεται τι πρέπει να κάνουν οι συμμετέχοντες για να επιτύχουν αυτόν τον στόχο. Όπως τα περισσότερα μοντέλα, το μοντέλο αξιολόγησης Kirkpatrick δεν είναι μια λύση «πάρτη-βάλτη». Είναι μια μέθοδος αξιολόγησης της κατάρτισης που μπορεί να εφαρμοστεί στις περισσότερες περιπτώσεις, αρκεί το πρόγραμμα κατάρτισης να προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες ανάγκες του οργανισμού και των καθηγητών που θα το εκπαιδευτούν.
